O valor das peregrinacións no VIII Congreso Mundial de Pastoral de Turismo

 Convertida esta semana en eixo dos tres grandes centros de cristiandade: Santiago, Roma e Xerusalén, a capital galega acolle estes días o Congreso Mundial de Pastoral de Turismo, seguido con gran atención por medios especializados de todo o mundo, coa participación de prestixiosos relatores de máis de 25 países, entre eles numerosas autoridades eclesiásticas que se reuniron na Hospedería de San Martiño Pinario para reflexionar sobre o turismo e intercambiar ideas para impregnar de sentido relixioso o tempo de lecer.

Conscientes de que urxe un turismo máis humano e humanizador, a penúltima xornada do congreso, que incluíu unha ducia de relatorios, centrouse no valor das peregrinacións e a necesidade de incidir no seu sentido espiritual e relixioso, pero tamén se abordaron outros aspectos do turismo, como a situación actual do sector co pano de fondo da guerra de Ucraína e a pandemia, e o seu futuro máis inmediato; a experiencia pastoral en Colombia, Polonia, as igrexas orientais ou varias ordes relixiosas, como a dos Santos Xesuítas, sen esquecer a explotación sexual de certos lugares de lecer ou a promoción dunha cultura do turismo ético e responsable.

A xornada contou coa intervención do presidente da Conferencia Episcopal Española, o Cardeal Juan José Omella, que ofreceu un relatorio sobre O home itinerante nunha sociedade multicultural e multireligiosa, á luz do maxisterio do Papa Francisco.

Para monseñor Omella, o congreso é “unha oportunidade preciosa nun mundo no que temos moita mobilidade, para coñecer xente e ver os habitantes doutros lugares como irmáns”. Na súa opinión, “hai que alargar o noso corazón, porque hai outras riquezas e bondades que hai que recoñecer e amar”.

Ademais, engadiu, “permite tamén vivir o gran desexo do Papa dunha Igrexa de saída, de saír ao mundo para dar a coñecer a doutrina de Xesús, porque a presenza de Deus nos irmá e fainos vivir en esperanza e en convivencia con todos os pobos da terra”.

A peregrinación foi o eixo central da intervención de Monseñor Julián Barrio, arcebispo de Santiago, que falou deste fenómeno especialmente importante en Roma, Xerusalén e Compostela, onde ademais se está celebrando o Ano Santo.

Tomando as palabras de Ricardo Blázquez, Monseñor Barrio lembrou que “peregrinar é moito máis que un deporte, moito máis que unha aventura, moito máis que unha viaxe turística, moito máis que unha rota cultural a través de monumentos admirables, testemuñas silenciosas dunha historia secular. Sen negar o sentido específico dos motivos indicados, a peregrinación posúe unha alma humana e cristiá” e “sen alma o camiño sería unha realidade inerte”.

Tamén lembrou que o Camiño de Santiago “se fai por penitencia” e que “o verdadeiro valor consiste en ser unha rota para o espírito humano que se rebela a desaparecer baixo a asfixia da propia inmanencia. É como unha protesta do peregrino contra o que o rodea e lle ofrece a sociedade actual. Nunha sociedade ferida polos gnosticismos o peregrino redescobre a natureza e pacifícase coa creación, ábrese ao ámbito da contemplación, sentíndose necesitado e limitado o que o fai valorar a hospitalidade e a acollida, e percibe que atopa sentido na historia e non nas ideoloxías, sabendo que o mañá reflectirá a esperanza do hoxe.  O peregrino á tumba do Apóstolo atópase coa tradición apostólica que fundamenta a nosa fe”.

Tamén lembrou que “a experiencia xacobea abarca as diferentes facetas que incumben á dimensión humana, espiritual, cultural, social e económica vividas como experiencia do peregrino” e que “a Compostela hai que comprendela nunha milenaria tradición ao redor da tumba do Apóstolo, como comunidade gardiá dun dos tesouros máis prezados do Orbe Cristián. A referencia do Señor Xesús é Xerusalén, a do Apóstolo Pedro é Roma, a do Amigo do Señor é Santiago”.

“O Camiño de Santiago é un ámbito de encontro e de procura, espazo de acollida, de fraternidade e de amizade social onde un sente a necesidade de ser axudado e axudar os demais, compartindo e convivindo se medo nin desconfianza con quen é distinto. A linguaxe do divino no Camiño maniféstase  na fe, no amor e na esperanza”.

Pola súa banda, o Patriarca Latino de Xerusalén, a súa Beatitude Pierbattista Pizzaballa, abordou o fenómeno da peregrinación a Xerusalén e falou da situación actual da poboación cristiá en Terra Santa. Non hai que esquecer que o Camiño de Xerusalén é a rota de peregrinación e paz internacional e cultural máis longa do mundo.

Como lembrou o Patriarca, Xerusalén é o corazón da Terra Santa, a síntese da acción de Deus polo ben de toda a humanidade, “o lugar por excelencia” nunha intervención infestada de citas bíblicas na que falou das orixes da peregrinación, cando os xudeus que non vivían en Xerusalén estaban obrigados a peregrinar á capital tres veces ao ano, e de como a peregrinación a Xerusalén en tempos de Xesús estaba envolvida de elementos relixiosos, históricos, culturais e económicos.

Tamén de como o templo de Xerusalén era considerado “o centro da terra, o embigo  do mundo, mesmo antes da era cristiá” e a “escaleira entre ceo e terra”, e de como os primeiros xudeocristiáns retomaron esa tradición.

En canto á situación en Terra Santa, lugar de coexistencia cultural e relixiosa, sinalou que “os nosos cristiáns son a miúdo estraños na súa propia terra”, xa que non hai que esquecer que Xerusalén é hoxe a cidade sacra na que conviven tres relixións monoteístas, a xudía, a cristiá e a musulmá.

“Están orgullosos de ser nativos da Terra Santa”, dixo. “Custodiaron a fe durante séculos, tratan de vivir en paz e ser bos cidadáns”, aínda que recoñece que “os nosos fieis viven na súa propia patria como estranxeiros e o soportan como tal” e que a pesar de ser unha pequena minoría, seguen defendendo con firmeza a fe que recibiron de seus pais.

A súa Beatitude tamén falou de que “a igrexa católica é neste contexto moi pequena”, pero  segue habendo vocacións ao sacerdocio, con dous seminarios que contribuíron a manter e facer crecer as comunidades cristiás locais da Diocese de Xerusalén e sacerdotes “cuxos servizos son moi valiosos”, e máis dun centenar de escolas católicas, así como centros bíblicos, de acollida, hospitais, orfanatos…

Para o Patriarca  “non se poden separar os lugares da xente e da vida ordinaria do pobo”.

Por outra banda, dotar ao fenómeno do turismo coa doutrina social da Igrexa foi outro dos aspectos abordados nesta xornada, especialmente nas intervencións dos xornalistas especializados en turismo Ramón de Isequilla Real de Azúa e Juan Francisco Rivero, presidente de Skal Internacional Madrid, que falaron da necesidade de potenciar elementos positivos e intentar corrixir os negativos como a deterioración do patrimonio cultural e paisaxístico, a diminución de valores ou da dignidade humana.

E precisamente da necesidade de chegar a todas as realidades sociais do ámbito turístico, como a esmorga desenfreada ou a explotación sexual de certos lugares de lecer tamén se falou nos relatorios deste xoves, especialmente por parte de Marcela Villares e María Francisca Sánchez.

A xornada completouse coas intervencións de monseñor Juan C. Cárdenas, Bispo de Pasto (Colombia), que falou do Sistema integrado de xestión e evangelización para a Nova Evangelización. Patrimonio cultural, Turismo, Educación e Pastoral Social, e da teóloga e biblista polaca Bárbara Strzalkowka sobre o Proxecto de formación ao servizo da Pastoral de turismo da Universidade Stefan Wyszynski. O valor cultural e relixioso da peregrinación no mundo escravo, como elemento e eixo da evanxelización.

Tamén participaron o cardeal Leonardo Sandri, por videoconferencia; Xabier Gómez,  Balbina Sendra Alcina, Ignacio Botarche e Abelardo Arteaga Hortas.

O Congreso Mundial de Pastoral de Turismo chega o sábado día 8 ao seu fin coas últimas intervencións dos relatores, nunha xornada na que non faltarán as conclusións tras os relatorios destes días e os desafíos futuros, así como unha peregrinación desde o Monte do Gozo á Catedral compostelá, onde se celebrará a Misa do Peregrino, ás 19.30 horas, que poñerá fin a este encontro mundial.