Mons. Francisco José Prieto: “Peregrinar a Santiago tiene una dimensión universal indiscutible”

Y con pasión propia de quien cree en lo que dice. El arzobispo de Santiago de Compostela, Francisco J. Prieto, uno de los grandes descubrimientos entre los prelados de nuestro país, nos recibe en su despacho pocos días antes de celebrar la fiesta de Santiago Apóstol.

Son fechas de febril actividad, pero Prieto no deja de acogernos en ese “sacramento de la presencia”, más necesario que nunca en estos tiempos de prisas y videollamadas, donde todo el mundo se puede parar por una error humano en una aplicación. Un convencido del Camino, y de los caminos, que suponen el encuentro con el otro, en la línea del ‘Todos, todos, todos‘ del Papa Francisco que, explica, “significa que nadie puede quedar al margen. Y como creyentes y como iglesia, debemos tener una mirada en la que nadie quede marginado. Porque todo el mundo tiene derecho a ser escuchado. A ser conocido, en el corazón y en su vida. Y que también Dios sea para él sentido en su vida. Y ahí tenemos que llegar”. Y regresar.

Estamos en Santiago de Compostela con el arzobispo de Santiago de Compostela, don Francisco. Buenos días. 

Muy buenos días. Un placer compartir con vosotros.

A puntito de una fiesta más, de un día de Santiago.

Pues ciertamente. Es un año más, pero no es una fiesta cualquiera, porque el 25 de julio, significa para Santiago, para la propia Galicia, para las tierras de España, hacer memoria de lo que somos, de dónde venimos y también de lo que queremos y hacia dónde queremos ir. Por tanto, aparte de lo que es la celebración en sí misma, pero son días importantes y celebrados. Y además, confiamos que por fin soleados.

Santiago significa mucho para la historia de España, y para Europa. ¿Qué supone hoy Santiago para la Iglesia y la sociedad?

Pues Santiago ahora mismo tiene una dimensión que incluso va más allá de la propia Europa. Sin lugar a dudas, Santiago, aquella categoría, la concienciade que Europa se hizo peregrinando a Santiago. De alguna manera no cabe duda, el camino y los caminos de Santiago, han hecho posible que Europa se extenda, se expanda desde el punto de vista religioso, histórico, cultural. Pero ahora mismo Santiago, si uno se acerca ahora mismo a la Plaza del Obradoiro,  comprueba la dimensión universal extraordinaria, de rostros, de lenguas. A Santiago siguen peregrinando mayoritariamente europeos, pero la presencia latinoamericana, norteamericana o del Lejano Oriente es muy notable.  Aquí vienen y peregrinan coreanos, japoneses, australianos… Ahora mismo hay un polo de atracción, con distintas motivaciones: la religiosa creyente es predominante, pero cuando hablamos de camino, tenemos que hablar de experiencias vitales. La vida es un camino diario, es un camino semanal, es un camino año a año, y por tanto, vivir una experiencia de un camino físico, es lo singular de Santiago. Hay otros centros de peregrinación, pero ese llegar aquí, haciendo un camino como elemento previo a llegar a esa meta que es Santiago, es algo que tiene una dimensión universal indiscutible.

E é un camiño de ida e volta, porque a diferenza doutros sitios, que son máis viaxes que peregrinacións, a Santiago vaise, e tamén se adoita volver camiñando, ou en bicicleta, ou en cabalo.

Eu creo que o que sae da súa casa, eu creo que haberá distintas motivacións, pero acaba, despois da experiencia do camiño, compartido, solitario, pequeno, gran grupo… acaba chegando como peregrino. A min gústame lembrar, cando teño oportunidade de presidir as misas do peregrino, vemos como a partir dese momento comeza esoutro camiño. Que en Santiago houbese unha transformación, un encontro renovador, que cada un atopase ese motivo, esa ocasión, que quizais houbo algo ou alguén que o cambiou. E polo tanto, a partir de agora, Santiago o que vos convida é a peregrinar, e a que sigades camiñando, e volvades ás vosas casas, nese día a día cotián, vivades esa transformación que vivistes e experimentastes en Santiago. Entón, o camiño case realmente comeza cando chegaches á meta.

É un pouco unha parábola da propia vida de fe. Non esquezamos que Xesús e os seus amigos, boa parte da predicación, foi camiñando, facendo unha peregrinación no día a día…. E os discípulos despois regresaron, unha vez resucitado Xesús, a continuar ese camiño.

É importante, sobre todo polo feito mesmo de facerse camiño. Non esquezamos que Xesús se define a si mesmo como camiño, verdade e vida. E polo tanto, cando Xesús fai camiño cos seus, vai de aldea a aldea, de vila a vila, pasando no medio da xente e no medio da vida. Hai parábolas que se fan no camiño, lembremos a do Bo Samaritano. E no camiño, Xesús atópase co cego, cos leprosos… No camiño atopámonos uns a outros, e claro, podémonos tropezar, podémonos parar ou pasar de longo. Hai dous contextos na vida pública de Xesús que son moi importantes. Cando fai camiño cos seus discípulos e cando comparte a mesa. Pero neste caso o camiño, eu creo que é algo máis que unha mera circunstancia de desprazarse dun lugar a outro. É a oportunidade do encontro, do encontro Xesús-Salvador. Aí tamén está a forza do camiño de Santiago.

Ese nós que casa moito no todos, todos, todos do Papa Francisco. E cando dous ou máis, estean unidos no meu nome, alí estarei eu.

Recordo, lembro esas palabras del. Alí estabamos hai un ano. Lembro aquelas palabras cando o Papa, no primeiro encontro que ten connosco, onde había miles de mozos en Lisboa, fai aquel parón, con esa espontaneidade que el ten tantas veces, e dixo aquel todos, todos, todos. Ese todos non significa unha indiferenza, ao contrario, é unha implicación. Significa que ninguén pode quedar á marxe. E como crentes e como Igrexa, debemos ter unha mirada na que ninguén quede marxinado. Porque todo o mundo ten dereito a ser escoitado. A ser coñecido, no corazón e na súa vida. E que tamén Deus sexa para el sentido na súa vida. E aí temos que chegar. Nesas periferias que non nos parecesen nosas, todas o son. Desde o centro, todas as periferias son nosas.

Leva un ano, un pouco máis dun ano, como arcebispo residencial. Cal é estado de saúde da Igrexa? Como a contemplas desde a súa nova situación? Porque están a pasar moitas cousas.

Pasan moitas e moi rápido. É tal a rapidez do que pasa, nun só día, se un sinxelamente vise a cantidade de información que nos chega, esa terminal das nosas vidas que hoxe son os teléfonos, a cantidade de información. Entón, bo, e tamén afecta á vida da Igrexa, claro. Como estar aí? Como ser significativos? A Igrexa ten que ter unha presenza no medio da sociedade que non busca destacar sobre ninguén, senón ser unha presenza significativa. A pedagoxía é a do propio Xesús, coas súas sinxelas parábolas. Xesús convídanos a ser sementadores, non recolectores de éxitos. Xesús convídanos a ser fermento na masa, pero non unha masa amorfa, senón esa que dá e que fermenta desde os valores do evanxeo. Convídanos a unha presenza que ten que ser máis de escoitar que de dicir. Unha presenza que ten que ser transformadora, pero non grandes transformacións, senón esa transformación que toca os corazóns. Iso que move e despois nos pode conmover. Pero temos que ter unha presenza do que somos como Igrexa. É unha presenza que evanxeliza. Que quere dicir iso? Non facer proselitismo, senón a ser significativos porque anunciamos unha Boa Nova neste mundo. Neste mundo das fake news, etcétera… quere ser sentido para todo home e muller. No momento no que estamos, que non é fácil. Onde se sitúa un aquí? Tensións aquí, polarizados, extremos, ti máis o outro. Digo, bo, e aquí como podemos nós, sen caer nin ser inxenuos nin caer en boismos, unha presenza que realmente teñamos unha palabra profética? Como facer unha palabra, que ao fin sexa unha palabra, que sexa xesto, que sexa vida? Estamos nun momento interesante.