«Enviados a acoller, sandar e reconstruir» (Cf. Xer, 33,6-7)
(Texto íntegro)
Vós sodes a luz do mundo (Mt 5,14). Ao pobo de Deus e á sociedade española, ante o drama dos abusos, os bispos da Asemblea Plenaria, conscientes de ter sido enviados a acoller e sandar as vítimas desta lacra social queremos ofrecer humildemente as seguintes consideracións.
1. Dor, vergoña e petición de perdón.
Os abusos a menores enchéronnos de tristeza. Como noutras ocasións, queremos expresar sen ambaxes a dor, a vergoña e a pesadume que causa en nós esta realidade que traizoa a mensaxe do Evanxeo. De ningunha maneira, pretendemos buscar escusas ou xustificacións para eludir calquera responsabilidade que poida correspondernos como Igrexa.
Ao mesmo tempo, reiteramos nosa máis sincera petición de perdón a todas as persoas que sufriron debido a estas execrables accións, especialmente ás vítimas e as súas familias. Tamén pedimos perdón a Deus, no que, como cristiáns, non fomos fieis. O sufrimento causárono non só os abusos senón tamén o modo en que, ás veces, se trataron. Non hai palabras suficientes para expresar canto lamentamos a dor das vítimas, así como a traizón cometida por parte dalgúns membros das nosas comunidades. Estes actos, que non son só pecados senón tamén delitos, son incompatibles cos valores fundamentais da nosa fe en Cristo, pois contradin o amor, a compaixón e o respecto que El nos ensina e dá forza para vivir. Supoñen tamén unha chamada a unha profunda conversión persoal e comunitaria.
Por encima de calquera outra consideración, comprometémonos a ser transparentes neste proceso e a render contas ante as vítimas, a Igrexa e Deus. Irmáns nosos, sacerdotes, relixiosos e laicos, traizoando a confianza que recibiran e a misión encomendada, estaban a abusar daquelas persoas, menores ou vulnerables, que se lles confiaron para a súa protección, a súa educación ou a súa atención.
2. A acción de la Igrexa: atención ás vítimas.
Moitos de nós atopámonos coas vítimas deses abusos. Coñecemos o seu rostro, a súa historia, o seu nome. Queremos facernos cargo da súa dor encarnada. Pedímoslles perdón, facémolo agora e seguirémolo facendo sempre. Pedir perdón é recoñecer a nosa limitación, a nosa pobreza, a nosa debilidade, a nosa falta de coraxe. Sabemos que o dano e a dor causados son indelebles, pero pedir perdón e perdoar é o primeiro paso para sandar as feridas.
Ante todo, podemos asegurarlles que continuamos co compromiso de tomar medidas concretas e efectivas para previr futuros abusos en nosa Iglesia, que xa comezamos no ano 2001. Permanentemente, e desde hai xa tempo, estamos a revisar todos os nosos protocolos de seguridade e formación, así como colaborando estreitamente coas autoridades civís para garantir que os responsables destes delitos sexan levados #ante a administración de xustiza.
– Acollida e reparación. — En relación ás vítimas, para a súa acollida e acompañamento, creáronse oficinas de protección de menores en todas as dioceses e institucións relixiosas e realizáronse estudos destinados a coñecer a dimensión do problema. Animamos a calquera persoa que sufrise abusos a que se achegue a estas oficinas para iniciar procesos de reparación e sanación. Mostrámonos plenamente dispostos a escoitar, apoiar, reparar e ofrecer a axuda que necesiten para sandar as feridas. Cada oficina de protección de menores está aberta para escoitar e acoller esa dor.
– Prevención e formación. — Co impulso do papa Francisco tomáronse medidas necesarias en tres direccións. Nesta Conferencia Episcopal, o Servizo de asesoramento ás Oficinas diocesanas, hoxe plenamente operativas, realizou numerosos encontros de formación para establecer un traballo conxunto que posibilite un acompañamento efectivo ás vítimas. En relación co resto do Pobo de Dios, a Conferencia Episcopal, as dioceses, e as congregacións prepararon e promulgado protocolos para previr e detectar os abusos, e comezáronse procesos de formación de todos os que na Iglesia traballan con menores, para que poidan axudar a previr esta secuela social. No ámbito xurídico, tanto o motu proprio Vos estis lux mundi como o Vademecum sobre cuestións procesuais #ante os abusos sexuais, promulgados pola Santa Sé, foron acompañados en España pola Instrución sobre os abusos sexuais, aprobada por esta Conferencia Episcopal o pasado mes de abril.
– Denuncia e actuación. — A rápida apreciación dos abusos, que é esencial para poder actuar con prontitude, debe conducir inmediatamente á denuncia, nos ámbitos canónico, civil e penal. Iníciase así a actuación xudicial que é imprescindible no camiño da reparación.
É necesario destacar que, no contexto legal, a determinación de se un acto constitúe delito de abuso e quen é responsable do devandito feito delituoso corresponde á autoridade xudicial, como así mesmo as medidas legais que poden ser tomadas en consecuencia.
Con todo, a conciencia que “é o núcleo máis secreto e o sagrario do home, no que este sente a soas con Deus” (GS 16), chámanos a recoñecer aqueles actos intrinsecamente malos que infrinxen a Lei de Deus, máis aló de que non poidan ser apreciados pola xustiza humana e lévanos á urxencia de reparalos.
3. É un problema de la Iglesia e da sociedade.
De igual modo, somos moi conscientes do impacto que causan estas accións na percepción que a opinión pública ten de la Igrexa. Os bispos de España consideramos que os casos de abusos son asuntos moi serios que deben ser tratados dentro do marco legal. Lamentablemente, afectan a todos os sectores da sociedade. A inmensa maioría dos abusadores son familiares ou persoas próximas á vítima.
Con todo, neste tema de tanto calado, poñer o foco unicamente na Igrexa é desenfocar o problema. As recomendacións e as medidas que hai que tomar non só deben ser dirixidas a nós, senón a toda a sociedade.
Cremos que o camiño para poder sandar esta secuela na Igrexa e na sociedade é que traballemos conxuntamente para construír contornas xustas, seguros e compasivos, onde cada persoa sexa amada, valorada e respectada.
Agora, reunidos en Asemblea plenaria, os bispos valoramos de maneira especial o testemuño recolleito das vítimas, o que permite situalas no centro.
Durante este ano déronse a coñecer catro informes sobre abusos sexuais contra menores e persoas vulnerables no ámbito de la Igrexa, realizados por distintas entidades e medios. A Conferencia Episcopal Española, a partir do traballo realizado polas Oficinas de protección de menores, elaborou o seu propio informe, “Para dar luz”, con 728 testemuños recolleitos, desde os anos corenta ata a actualidade. Pero insistimos en que o importante son as persoas e non os números.
4. Non só palabras: o plan de reparación integral.
Somos conscientes de que non bastan as palabras. A nosa acción continúa. Nesta mesma Asemblea Plenaria habemos traballado o primeiro borrador do plan de reparación integral das vítimas de abusos, que conta con tres liñas de acción que estamos xa desenvolvendo e imos impulsar con todo o empeño:
– a atención ás vítimas con todos as canles legais e eclesiais,
– a reparación integral, na medida do posible, do dano causado
– e a formación para a prevención destes abusos no futuro. Tomamos a decisión de seguir traballando neste plan, aprobar o seu itinerario tras as necesarias revisións e ratificala na próxima Asemblea Plenaria.
5. O servizo valioso do Pobo de Dios.
Laicos, misioneiros, consagrados, diáconos, sacerdotes e bispos, máis aló das nosas limitacións e fraxilidades, entregámonos cada día, axudando, acompañando, consolando e cumprindo cunha misión moi difícil e non sempre recoñecida nos nosos tempos.
Non é xusto atribuír a todos o mal causado por algúns. Somos conscientes de que este camiño de reparación é imprescindible e, ao mesmo tempo, cremos que pode axudar a sandar tamén a ferida causada ao Pobo de Dios. Habemos de lembrar tamén a todos os que entre nós nos fan permanecer orgullosos da nosa fe: sacerdotes que levan a Xesús a cada corazón; consagrados entregados na educación e na asistencia; consagradas que atenden coa súa vida enteira aos máis pobres e necesitados; misioneiros en calquera país do mundo facendo visible o Evanxeo; laicos que se entregan como catequistas ou voluntarios; monxes e monxas que nos sosteñen coa súa oración e todos aqueles que viven a súa vida cristiá no medio das preocupacións ordinarias.
6. Esperanzados.
O noso compromiso por erradicar os abusos sexuais quere ser tamén un servizo á sociedade na que vivimos. Ofrecemos humildemente a nosa experiencia triste e dolorosa para axudar a loitar contra esta secuela. Queremos mirar ao futuro con esperanza. Unha vez máis, reiteramos que a nosa loita contra toda clase de abusos debe continuar sen cesar. E, ao mesmo tempo, queremos mostrar o noso profundo agradecemento e recoñecemento cara aos sacerdotes e consagrados de nosa Igrexa, animándoos a vivir con ilusión e esperanza o tesouro do ministerio que se lles confiou (cf. 2 Cor 4,7). Aproveitamos esta ocasión para facer un chamamento aos fieis católicos a acompañalos, alentalos e arroupalos na súa entrega diaria. Xunto ao Pobo de Deus acudimos a Cristo, fundamento de toda esperanza, que nos prometeu que estaría connosco ata o fin do mundo (cf. Mt 28,20). Que el, bo pastor, nos axude máis aló das cañadas escuras, a transitar o camiño de curación, reconciliación e renovación, acompañados do amor materno de María. Pedimos as vosas oracións polas vítimas e as súas familias, así como por todos os membros de nosa Igrexa.
